Sarılık Nedir

Sarılık nedir, kanda bilirubin düzeyindeki artıştan dolayı göz aklarının, cildin ve mukozaların sarı renk alma durumu sarılık olarak tanımlanır. Bu etken sadece bir belirti olarak değerlendirilmeli ve sebepleri araştırılmalıdır. Safra kanallarında olan bir taş bile sarılık nedeni olabilir. Karaciğer iltihaplanması olan hepatit genellikle virüslerle birlikte gelişse de bazı ilaçlar, bağışıklık sistemindeki sorunlar, toksik maddelerde buna neden olabilir. Genellikle viral hepatit ve sarılık birbirine karıştırılan bir durumdur. Fakat sarılık sadece bir belirtidir. Farklı hastalıklar sarılık belirtisi verebilir. Hepatit genellikle A, B, C, D, E virüslerinin sebep olduğu bir rahatsızlıktır. A ve E virüsleri dışkıyla atılmaktadır. A virüsüyle oluşan sarılıkta, bunun ortaya çıkmasından 2 hafta önce ve 1 hafta sonra bulaşıcı özellikte olur. Bunlar virüslü dışkıyla kirlenen sulardan ve gıda maddelerinden bulaşır. Kirlenmiş yüzeylerle temas etmek hastalığın yayılmasında etkilidir. B ve C virüsleri kan yolu, enjektör, ortak kullanılan diş fırçası, jilet gibi araçlar, cinsel ilişki gibi yollarla bulaşır. Bu rahatsızlık anne karnında olan bebeğe de geçebilir. Hastalarda halsizlik, mide bulantısı, iştahsızlık, karında ağrı, ciltte ve göz aklarında sararma, idrarda koyulama gibi belirtiler görülür. Kısa süreli ateş, eklem ağrıları eşliğinde gibal enfeksiyonlar geçirilebilir. Hepatitlerden A ve E tamamen iyileşme gösterirken, B ve C hepatitleri kronik bir hal alabilir. Siroza dönerek, karaciğer kanserine neden olabilir.

Sarılık neden oluşur?

• Vücutta fazla miktarda bilirubin üretiminden
• Safra kanallarında meydana gelen tıkanıklıktan

Bilirubin alyuvarlara rengini veren, oksijen taşınmasını sağlayan hemoglobinin parçalanması nedeniyle oluşur. Ömrünü dolduran alyuvarlar öldüğünde içindeki hemoglobin açığa çıkar. Bunlar bilirubine dönüştürülüp karaciğere gelir. Burada çözünür hale getirilip safraya atılır. Karaciğerde bir bozukluk olması halinde bilirubin safraya atılamadığından, kanda birikmeye başlar. Bunun dokulara yansımasıyla sarılık meydana gelmeye başlar. Bilirubinin artışıyla yaşanan alyuvar yıkımlarında, safra taşlarının akımı engellemesinde sarılık meydana gelebilir. Ancak sarılığın en önemli sebebi hepatitlerdir. Sarılığın bulaşıcılığı söz konusu olduğunda, viral hepatitlerin varlığı düşünülmelidir.

Sarılık türleri nelerdir?

Sarılığın ortaya çıkışına bağlı olarak üç türde sarılık gelişir.

Hemolitik sarılık: (Pre hepatik Karaciğer öncesi sebepler) Normalde günlük bilirubin üretimi 300 mg kadar olmaktadır. Bilirubin düzeyinin yükselmesi halinde kandaki bilirubin düzeyi artar. Bu hiper bilurubinemi olarak tanımlanır. Bunun yanında karaciğer öncesi ya da hemolitik sarılık olarak ta tanımlanır. Artan bilirubin idrarla atılmadığından, mukozaya yerleşerek ciltte ve göz aklarında sarı renge sebep olur.

Tıkanma sarılığı: (Post hepatik Karaciğer sonrası sebepler) Bu sarılıkta bilirubin üretiminde artış yoktur. Tıkanmaya safra taşları ya da karaciğer tümörleri neden olmaktadır. Bu etki bilirubinin bağırsaklara geçişine engel olur.

Hepatoselüler sarılık: (Hepatik Karaciğere ait olan sebepler) Karaciğer hücrelerinin toksik maddeler, alkol gibi maddelerle hasar alması yüzünden bilirubin miktarında azalma meydana gelir. İdrarda koyulaşma görülürken, dışkıda beyazlaşma olur. Karaciğerde bozulma olduğundan, AST ve ALT oranlarında artışta olur. İştahsızlık ve bulantıyla gelişen sarılık hepatojen sarılık olarak ta tanımlanır. Bu tür sarılıkların mutlaka dikkate alınması gerekir.

Yeni doğan sarılığı: Bebeklerin yeni doğan döneminde karaciğerin bilirubini işleyememesi yüzünden kanda belirli bir seviyeye kadar bilirubin yükselmesi olur. Bebeklerde eritrosit ömrü kısa olduğundan, doğumla beraber ihtiyaçtan fazla eritrosit oluşur. Özellikle prematüre doğan bebeklerde bu biraz daha ağır seyreder. Işık tedavisi uygulanarak iki hafta içinde bebeklerde düzelme görülür. Bebeklerin çoğunda bu hafif etkiyle seyreder. Bu bilirubin düzeyinde olan artışla ilgilidir. Ancak bebeklerin bu dönemde doktor kontrolünde tutulması tavsiye edilir.