Yeni doğan bebeklerde sarılık, yaşamın ilk 28 günlük süreci olan yeni doğan döneminde en fazla görülen rahatsızlık sarılıktır. Bu rahatsızlık anne karnında plasenta aracılığıyla gerçekleşen bilirubin maddesinin atılmasının yeni doğan döneminde bebeğin karaciğerinin yetersiz kalması nedeniyle oluşur. Bebeklerin ilk zamanda yeteri kadar gelişmemiş ciğerlerinin bu dengeyi yakalamaması normal kabul edilir. Vücuttan atılamayan bilirubin kan ve dokularda biriktiğinden, göz akında ve ciltte sarı bir renk hakim olur. Hastalığın sarılık olarak anılması bu nedenledir. Bilirubin normalde cilde rengi veren maddedir. Yeni doğan sürecinde bebeklerin % 97'si sarılığın etkisinde kalmaktadır. Ancak her bebekte bilirubin tehlikeli sınırlara çıkmadığından, bu durum fark edilmeden düzelir. Karaciğerin yeteri kadar olgunlaşmaması nedeniyle yaşanan bu tür sarılık fizyolojik sarılık olarak tanımlanır. Doğumdan sonra ilk 24 saat geçince etkilerini göstermeye başlar. 2. ve 3. günde tam olarak etkili olur. Bir hafta içinde de bebekte kalıcı etkiye sebep olmadan düzelme gösterir. Miadından önce doğan prematüre bebeklerde ise, belirtiler daha şiddetli görüldüğünden, iyileşme dönemi daha uzun sürer.
Yeni doğan döneminde görülen sarılıklar
Anne sütü sarılığı: Bu sarılık türü anne sütüyle beslenen bebeklerde daha fazla görülür. Bu anne sütünde olan özel bir madde yüzünden bebeğin kanında bilirubin maddesinin arttığı düşünülmektedir. Ayrıca bebeğin anne sütünü düzensiz emmesi yüzünden sarılık etkili olabilir. Bu sarılık fizyolojik sarılığa göre bir kaç gün sonra başlar ve 10. haftaya kadar sürer. Bebeğe fazla zararlı olmasa da, mutlaka doktor kontrolü yapılmalıdır. Tedavi edilmeyen sarılıklar beyne olumsuz etki yapabilir.
Kan uyuşmazlığından kaynaklanan sarılık: Bu tür sarılık bebek ve anne arasında kan uyuşmazlığı bulunduğunda gelişir. Anneden bebeğe plasentayla geçen antikorlar bilirubin üzerinde etkili olarak, sarılık gelişimine neden olur. Annede RH (-), bebekte RH (+) olduğunda sarılık oldukça tehlikeli olabilir. ABO denilen uyuşmazlıkta sarılık biraz daha hafif seyirli olur. Bu sebeple annenin kan grubu doğumdan önce belirlenerek, takip edilmelidir. İlk doğumlarda yapılması gereken aşı ihmal edilirse, ikinci doğumda bebekte daha ciddi sonuçlar meydana gelebilir.
Patolojik sarılık: Diğer sarılık türlerinin dışında kalan sorunlardır. Bu bebeklerde daha az görülmekte ve bilirubin seviyesi daha fazla olmaktadır. Bu tür sarılıklar da ilk 24 saat içinde gelişir.
Fizyolojik sarılık: Bebeğin doğumla birlikte bilirubin maddesini karaciğerde işleyememesi nedeniyle oluşur. Fazla bilirubin kanda ve dokularda birikerek, cilt ve göz aklarında sarılık meydana getirir. Bu tür sarılık yeni doğan bebeklerde en çok oluşan sarılıktır.
Yeni doğan bebeklerde sarılık nasıl belirlenir?
Bebeklerin doğumla birlikte sarılık açısından takip edilmelidir. Doğumdan sonra 24 saat içinde sarılığın görülmesi tanı için önemlidir. Bebeğin çıplak gözle gün ışında kontrol edilmesi gerekir. Susuzluk belirtisi, ateş yükselmesi, halsizlik gibi belirtilerde acilen doktora gidilmelidir.
Yeni doğan bebeklerde sarılık nasıl tedavi edilir?
Bilirubin seviyesindeki yükseklik nedeniyle oluşan sarılık ışık tedavisiyle, ilaçlarla ya da kan değişimi yapılarak tedavi edilir. Bilirubin sürekli takip altında tutularak, tehlikeli sınırlara geldiğinde tedavi uygulanır. Yapılan ışık tedavisinde yani fototerapi sırasında özel lambalar altında bebekteki bilirubin seviyesi düşürülmeye ve idrarla atılmaya çalışılır. Bu tedavide bebeğin gözleri kapatılır. Bunun dışında bebeğe zararı olmayan bir uygulamadır. Bu dönemde bebeğin beslenmesine de önem gösterilmesi gerekir.
