Yeni Doğan Sarılığı

Yeni doğan sarılığı, yeni doğmuş olan bebeklerin kanındaki bilirubin miktarında meydana gelen artıştan dolayı oluşan bir sarılıktır. Sarılığın belirtisi doğumdan sonraki hafta içinde ortaya çıkar. Yeni doğan bebeklerde en sık rastlanan sorunlar arasında kabul edilmektedir. Miadını dolduran bebeklerde % 60 oranında görülürken, miadını doldurmadan erken doğan bebeklerde % 80 oranında sarılık görülür.

Yeni doğan sarılığı nasıl gelişim gösterir?

Anne karnında olan bebeklerin kanındaki alyuvarların yapısı normal kişilerden daha farklı olur. Bu alyuvarlar HbF fetal hemoglobin türündendir. Doğumdan sonra bu alyuvarların işlevini yitirmesi nedeniyle, parçalanma ve yıkım meydana gelir. Bu alyuvarların yerine HbA hemoglobin alyuvarlar üretilir. Diğer alyuvarların hızla parçalanması nedeniyle aşırı miktarda bilirubin açığa çıkar. Bilirubin normalde karaciğerde işlenerek vücutta atılmaktadır. Bebeğin karaciğeri bu yükü kaldıramazsa, bilirubin işlenemediğinden vücutta birikmeye başlar. Kandaki oranı arttıkça, bu cilde etki ederek cildin sarı rengi artmaya başlar. Bilirubin zaten cilde renk veren bir maddedir. Bu artışın olması bebekte yeni doğan sarılığının oluşmasına neden olur.

Yeni doğan sarılığı kaç türlü gelişir?

• Fizyolojik sarılık: Bebeğin anne karnında olduğu dönemde kanında olan bilirubinin zararı olmaz. Bu bilirubinin plasenta ile annenin kanına geçmesinden ve annenin karaciğerinde işlenmesinden kaynaklanır. Doğum sırasında bebekteki 1-2 mg/dl olan bilirubin seviyesi, giderek artmaya başlar. Bu durumda fizyolojik sarılık meydana gelir. Yeni doğan sarılıklarının çoğunluğu bu türdendir. Bebeğin karaciğerinin bilirubini işleyememesi yüzünden oluşur.
• Anne sütü sarılığı: Bu tür sarılık anne sütüyle beslenen bebekleri etkilemektedir. Anne sütü alan bebeklerin % 15'inde bilirubin seviyesi 12 mg/dl oranında çıkar. Mamayla beslenen bebeklerde bu oran % 4 kadardır. Bu sarılık sırasında bebeklerde hastalık belirtisi ya da kilo sorunu oluşmaz. Genellikle ikinci haftada azalır, bir kaç ay içinde etkisini yitirir.
• Patolojik sarılık: Fizyolojik ya da anne sütü nedeniyle olmayan sarılıklar patolojik olarak kabul edilir. Bu tür yeni doğan sarılığı oldukça az görülür. Bunda bilirubin seviyesi daha yüksek olur. Bu sarılık doğumdan sonraki bir gün içinde ortaya çıkar.

Yeni doğan sarılığının sebepleri nelerdir?

Bu rahatsızlığın oluşması için bazı etkenlerde rol oynayabilir. Bunların arasında yeni doğan sarılığında kan grubu uyuşmazlığı neden olabilir. Bu durum söz konusu olduğunda alyuvarlar hızla parçalanır ve bilirubin oranı artar. Şeker hastası annelerin bebeklerinde, bebeğin yeterince beslenememesi halinde, doğumda suni sancı kullanılması halinde, idrar yolu enfeksiyonu olduğunda, doğuştan olan enzim hastalıklarında, doğumların zor olması halinde bebeğin travmaya maruz kalması halinde yeni doğan sarılığı gelişebilir.

Bebeğin sarılık olduğu nasıl anlaşılır?

Sarılık rahatsızlığı ilk başta yüzde etkisini gösterir. Kanda olan bilirubin seviyesi yükseldikçe sırasıyla göğse, karın bölgesine, kollara ve bacaklara doğru yayılım gösterir. Bebeğin göz akları da sarı renge dönüşür. Bu etkilerin fark edilmesiyle birlikte bebeğin hemen en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesi gerekir. Yapılan muayene sonucunda bebeğin bilirubin seviyesini düşürmesine yardımcı olacak tedbirler alınır. Bilirubin seviyesinin giderek yükselmesi halinde, ciltteki sarılık giderek koyulaşır. Bebek daha fazla uyur, anne sütü almayı azaltır. Bu durumda sarılık oranı artmaya başlar. Beynin etkilenmesi halinde, bebekte tiz bir sesle ağlama gelişir, başını arkaya atar ve havaleye kadar gidebilecek bir süreç yaşanır. Bu bebeklerde zeka ve motor gelişim geriliğiyle, görme ve işitme sorunları meydana gelir.

Hangi bebekler yeni doğan sarılığı açısından dikkatle takip edilmelidir?

• Zamanından önce doğan bebeklerin karaciğeri fazla gelişmediğinden dikkat edilmelidir.
• Doğumda kafa derisinde kanama olan bebekler, özellikle zor doğumlarda bunlara dikkat edilmelidir.
• Doğumda ilk 24 saatte sarılık tespit edilen bebekler
• Sarılığı 2 haftadan fazla sürenler
• Diğer kardeşlerde bebeklik sürecinde ışık tedavisi gören varsa, bu bebeklerin daha dikkatli izlenmesi gerekir.

Yeni doğan sarılığı nasıl tedavi edilir?

Rahatsızlık genellikle kendiliğinden düzelme gösterse de, bebeğin doktor kontrolünde olması gerekir. Bilirubin seviyesinde bariz bir artış olduğunda, bebeğin ışık tedavisi görmesi gerekir. Özel lambalar kullanılarak, fototerapi adındaki florasan ışığında bilirubinin idrardan atılmasına çalışılır. Bu tedavi sırasında bebeğin gözleri kapatılır. İyi beslenen bebekler bu süreci kolayca atlatırlar. Sarılığın kan uyuşmazlığından olması halinde, bebeğin kanı değiştirilebilir. Anne sütünden meydana gelen sarılığın tedavisinde, bebeğin bir kaç gün anne sütünden kesilmesi tedaviye yardımcı olur.